اشکال زدائی ویندوز 2000 و XP ( بخش اول )

 اشکال زدائی ویندوز 2000 و XP  ( بخش اول )

مراحل راه اندازی سیستم 
پس از روشن کردن کامپیوتر عملیات متعددی انجام می گردد تا در نهایت سیستم عامل در حافظه مستقر شود . عملیات فوق را می توان در شش مرحله زیر خلاصه نمود :

• بررسی و تست اولیه سیستم در زمان راه اندازی ( Power-on self test )

• مقدار دهی و عملیات اولیه سیستم ( Initial start-up phase  )

• فعال شدن برنامه اولیه بوتینگ ( Boot loader phase  )

• تشخیص و پیکربندی سخت افزارهای نصب شده ( Hardware detect and configure )

• استقرار هسته سیستم عامل در حافظه ( Kernal load )

• ورود به سیستم ( Logon )

 در ادامه به بررسی هر یک از مراحل فوق خواهیم پرداخت.

مرحله اول : بررسی و تست اولیه سیستم در زمان راه اندازی ( Power-on self test ) پس از روشن کردن کامپیوتر و اطمینان از صحت عملکرد منبع تغذیه به منظور تامین ولتاژ لازم  ، پردازنده فعال و ریجسترهای داخلی سیستم مقداردهی اولیه می گردند . در ادامه به آدرس  0xfffffff0  پرش و دستورات موجود در این آدرس اجراء خواهند شد.  دستورالعمل های موجود در این مکان حافظه بخشی از BIOS می باشند . BIOS ( برگرفته از  Basic Input Output System )  مجموعه ای از دستورالعمل ها و رویه ها است که به عنوان یک واسطه بین سخت افزار و نرم افزار ایفای وظیفه نموده و به نرم افزار اجازه می دهد تا با سخت افزار ارتباط برقرار نماید . BIOS ، همچنین مجموعه ای از دستورالعمل ها  برای راه اندازی اولیه سیستم را ارائه که پس از اجرای آنان، کنترل به سایر برنامه های موجود جهت استقرار سیستم عامل در حافظه واگذار می گردد .
در صورت بروز اشکال در اجرای دستورات BIOS ، مراتب از طریق نواختن تعداد محدود و مشخصی beep که نشاندهنده ماهیت و نوع خطاء می باشد به کاربر اعلام می گردد.  ویژگی فوق به نوع BIOS نصب شده بر روی کامپیوتر بستگی دارد .
در اولین اقدام  ،  سخت افزارهای نصب شده بر روی سیستم بررسی تا از صحت عملکرد آنان اطمینان حاصل گردد . بدین منظور تست های متعددی بر روی سخت افزارهائی نظیر حافظه ، فلاپی دیسک ، هارد دیسک و سایر عناصر سخت افزاری دیگر انجام می گردد . فرآیند فوق را POST ( برگرفته از Power-on self test  ) می گویند.
در صورت بروز اشکال در این مرحله ، مراتب از طریق نواختن تعداد محدود و مشخصی beep که نشاندهنده ماهیت و نوع خطاء می باشد به کاربر اعلام می گردد. متاسفانه کدهای beep استاندارد نبوده و هر BIOS دارای مجموعه کدهای مختص به خود می‌باشد . بنابراین لازم است به منظور تشخیص اشکال ایجاد شده از نوع BIOS نصب شده بر روی سیستم خود آگاه گردید . در ادامه به برخی از کدهای beep اشاره می گردد ( با توجه به نوع BIOS ) .

الف ) Beep Code مربوط به AMI BIOS  در  AMI BIOS از کدهای beep زیر استفاده می گردد :

Beep Code	مفهوم
1 Short	DRAMS refresh failure.
2 Short	Parity circuit failure.
3 Short	Base 64k RAM failure.
4 Short	System timer failure.
5 Short	Process failure.
6 Short	Keyboard controller Gate A20 error.
7 Short	Virtual mode exception error.
8 Short	Display memory Read/Write test failure
9 Short	ROM BIOS checksum failure.
10 Short	CMOS shutdown Read/Write error.
11 Short	Cache Memory error.
1 Long, 3 Short	Conventional/Extended memory failure.
1 Long, 8 Short	Display/Retrace test failed.

ب ) Beep Code  مربوط به   Award BIOS Award ، دارای حداقل کد نسبت به سایر تولید کنندگان BIOS است و صرفا" از دو کد  که مربوط به کارت گرافیک و یا حافظه RAM است ،‌استفاده می نمایند .

Beep Code	مفهوم
1 Long, 2 Short	A video error has occurred and the Bios cannot   initialise the video screen to display any additional information.
Any other beep(s)	RAM Problem

ج ) Beep Code مربوط به IBM BIOS در IBM BIOS  از کدهای beep زیر استفاده می گردد :

Beep Code	مفهوم
No Beeps	No Power, Loose Card, or Short.
1 Short Beep	Normal POST, Computer is ok.
2 Short Beeps	POST error, review screen for error code.
Continuous Beeps	No Power, Loose Card, or Short.
Repeating Short Beeps	No Power, Loose Card, or Short.
1 Long & 1 Short Beeps	Motherboard issue.
1 Long & 2 Short Beeps	Video (Mono/CGA) Display circuitry.
1 Long & 3 Short Beeps	Video (EGA) Display circuitry.
3 Long Beeps	Keyboard / Keyboard card error.
1 Beep, Blank or Incorrect Display	Video Display Circuitry.

د ) Beep Code مربوط به Macintoshدر ماشین های مکینتاش از کدهای beep زیر استفاده می گردد :

Beep Code	مفهوم
Error Tone. (two sets of different tones)	Problem with logic board or SCSI bus.
Start-up tone, drive spins, no video.	Problem with video controller.
Powers on, no tone.	Logic board problem.
High Tone, 4 Higher Tones	Problem with SIMM.

در صورت عدم بروز خطاء‌ در این  مرحله ، BIOS  اقدامات لازم به منظور فعال کردن کارت ویدئو را انجام خواهد داد . در این مرحله کد مورد نیاز به منظور فعال کردن سایر دستگاه های متصل به برد اصلی نظیر هارد دیسک ها و یا اینترفیس های SCSI اجراء‌ می گردد .

نمایشگر ویدئو و کلیدهای دستیابی به Set-up mode
BIOS ، شروع کار خود را با ارائه یک پیام بر روی صفحه نمایشگر اعلام می نماید .  اطلاعات ارائه شده شامل تولید کننده BIOS  ، شماره نسخه و کلید های دستیابی به  به Setup mode  می باشد . برای فعال کردن Setup mode با توجه به نوع BIOS از کلید های خاصی استفاده می گردد :

BIOS	Key Sequence
AMI	Delete

<><><><>Phoenix<>F1 or F2F10CompaqDelete or Ctr+Alt+EscAward

در این زمان اطلاعات موجود در حافظه CMOS  ( برگرفته از Complementary Metal-Oxide Semiconductor   ) به منظور آگاهی از آخرین وضعیت دستگاه ها و پارامترهای مربوطه بررسی می گردد . CMOS یک نوع حافظه خاص است که با دارا بودن یک باطری حتی در زمان خاموش بودن کامپیوتر اطلاعات مربوط به پیکربندی سیستم را در خود نگهداری می نماید . در ادامه چاپگر  و دستگاه های سریال بررسی و فعال می گردند . 

سپردن کنترل به سیستم عامل BIOS با مراجعه و استفاده از اطلاعات موجود در CMOS ، درایو ( فلاپی دیسک ، هارد دیسک ، لوح فشرده ، ... )  حاوی سیستم عامل را تشخیص و در ادامه اقدام به استقرار  رکورد MBR ( برگرفته از Master Boot Record  )  درون حافظه  ( از آدرس 0x00007c00 ) می نماید . در نهایت کنترل به برنامه موجود درون MBR که هم اینک در حافظه مستقر شده است ،  واگذار می گردد ( پایان ماموریت BIOS )  .
در صورتی که BIOS نتواند رکورد MBR دستگاه مشخص شده در حافظه CMOS برای راه اندازی سیستم  را پیدا نماید بر روی دستگاه بعدی متمرکز می گردد ‌( اولویت دستگاه هائی که می توان از طریق آنان سیستم را راه اندازی نمود در CMOS ذخیره و از طریق برنامه Setup مربوط به BIOS می توان آنان را تغییر داد ) . عملیات بررسی دستگاه های مشخص شده تا انتهای لیست تعریف شده در CMOS انجام خواهد شد و در صورتی که هیچیک از دستگاه ها واجد شرایط لازم نباشند ،‌ ( حاوی MBR نمی باشند ) ،‌مراتب از طریق پیام زیر با این مضمون که "  دستگاهی برای راه اندازی سیستم موجود نمی باشد  " به کاربر اعلام می گردد :

 no boot device is available

گزارش خطاء پس از این که صفحه نمایشگر سیستم فعال و اصطلاحا" وارد مدار گردید ، از مانیتور برای ارائه گزارش خطاء استفاده می گردد .  این نوع خطاء ها که توسط BIOS گزارش می گردند را می توان به هشت گروه متفاوت تقسیم نمود : 

کد	مفهوم
1xx	Motherboard error

<><><><> 5xx<> 6xx<> 14xx<> 17xx<> 86xx<> Mouse controller errors Hard disk controller errors Printer errors Floppy controller error Colour monitor errors Keyboard errors 3xx Main Memory error 2xx

پس از اتمام مرحله اول راه اندازی سیستم که به نوعی در اکثر کامپیوترهای شخصی با پردازنده های اینتل و سازگار با آن مشابه می باشد  ،‌مرحله دوم فرآیند راه اندازی سیستم آغاز خواهد شد که دربخش دوم به بررسی  آن و سایر مراحل دیگر خواهیم پرداخت .

سیستم عامل مهمترین نرم افزار در یک کامپیوتر است که مسئولیت مهم و حیاتی مدیریت منابع سخت افزاری و نرم افزاری در یک سیستم کامپیوتری را برعهده دارد . سیستم عامل ، میزبان تمامی برنامه های کامپیوتری است و تا زمانی که به درستی در حافظه مستقر نگردد ، امکان اجرای هیچگونه برنامه ای وجود نخواهد داشت . هر سیستم عامل بر اساس یک فرآیند خاص در حافظه مستقر می گردد . به این فرآیند  Booting گفته شده  و کاربران کامپیوتر صرفا" پس از اتمام موفقیت آمیز این فرآیند ، قادر به استفاده از منایع موجود بر روی سیستم خود خواهند بود .
در زمان راه اندازی سیستم ممکن است به دلایل متعددی نظیر بروز اشکال در سخت افزارها و یا نرم افزارهای نصب شده ، عدم سازگاری درایورها ، وجود اشکال در فایل های سیستم و عدم پیکربندی مناسب آنان ، فرآیند اشاره شده  توام با موفقیت نباشد.
سیستم های عامل ویندوز 2000 و XP نیز از این قاعده مستثنی نبوده  و ممکن است  کاربران در زمان راه اندازی سیستم با مشکلات متعددی برخورد نمایند . در ادامه با فرآیند استقرار سیستم های عامل فوق  در حافظه آشنا خواهیم شد تا از این رهگذر بتوانیم دانش خود را ارتقاء و بر مبنای یک روش کاملا" علمی و اصولی با مشکلات مربوطه برخورد نمائیم .